Hırsızlık suçu

Hırsızlık Suçu Nedi̇r?

Hırsızlık suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu madde 141 ile 147 arasında düzenlenmiştir. Hırsızlık suçu, zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden almaktır. Korunan hukuki değer zilyetliktir. Hırsızlık suçundan bahsedebilmek için iki şart gerekir.

Suç kasten işlenir, fail malın bir başkasına ait olduğunu bilmelidir, şahıs olarak malın kimin olduğu önemli değildir.

Hırsızlık Suçunun Unsuruları Nelerdir?

1- MAL TAŞINIR OLMALIDIR

Mal, insanın gereksinimlerini doğrudan veya dolaylı olarak karşılayan nesnedir. Mal fiziki varlığa sahip şeylerdir. Sadece şahıslar tarafından üzerinde hakimiyet kurulması mümkün varlıklardır. Mal kişilik dışı olmalıdır.

Malın suçun konusu olabilmesi için taşınır olması şarttır. Taşınır mal, hareket ettirilebilen her türlü şeydir.

Ayrıca mal ekonomik değere sahip olmalıdır.

2- MALIN BAŞKASINA AİT OLMALIDIR

Hırsızlık konusu olan mal fail dışında başka birine ait olmalıdır. Malı elinde bulunduran kişi malik ya da zilyet olabilir. Terk edilen mal hırsızlık suçunun konusu olamaz, terk edilen mal suçun konusu olabilir. Örneğin kişinin vapurda terk edip bıraktığı mal, hırsızlığın konusu olmaz ancak kişinin bir yere geri almak için bırakıp unuttuğu mal hırsızlığın konusunu oluşturur.

Hırsızlık Suçunun Fai̇li̇ Ve Mağduru Kimdir?

Suçun faili gerçek kişi olmalıdır. Fail malın zilyedi ve maliki dışında biri olmalıdır. Fail, kendisinden başkasına ait olan malı alan kişidir.

Mağdur ise rızası dışında zilyedi veya maliki olduğu malı alınan kişidir. Mağdurun özelliklerine göre suçun niteliği değişir.

Hırsızlık Suçunun Temel Şekli̇ Nedir?

Hırsızlık suçunun temel şekli Türk Ceza Kanunu madde 141’de düzenlenmiştir.

TCK m.141: “Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.”

Hırsızlığın temel şekli açıkta bırakılan eşyadır, basit hırsızlık suçunun konusu açıkta bırakılan eşyadır. Ancak eşyanın kullanımı gereği açıkta bırakılması gerekiyorsa, örneğin araba, burada nitelikli hırsızlık suçu oluşur.

Hırsızlık suçunun temel şeklini işleyen kişiye 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Basit hırsızlık suçuna bazı örnekler:

• İşyeri önündeki teşhir ürünleri
• Pazardaki sebze, meyve, kıyafet,…
• İnşaat işçilerinin, açıkta bıraktıkları kişisel eşyaları,
• Sokakta kilitsiz duran bisiklet

Ni̇teli̇kli̇ Hırsızlık Suçu Nedir?

Hırsızlık suçunun nitelikli halleri TCK m.142 ila 146 arasında yer almaktadır. 142. ve 143. maddeler daha ağır ceza gerektiren nitelikli hallerken 144, 145, 146. maddeler ise daha cezada indirime gidilecek, daha az cezayı gerektiren hallerdir.

Daha Ağır Cezayı Gerekti̇ren Ni̇teli̇kli̇ Haller Nelerdir?

TCK m.142 ve m.143’te düzenlenmiştir.

TCK m.142:

Madde 142’de iki gruba ayrılmıştır. İlk gruptaki nitelikli haller için öngörülen ceza miktarı 3 ile 7 yıl arasındadır. Bunlar:

• Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında (TCK m.142/1-a): kamu kurum ve kuruluşları, devletin genle idare esaslarına göre yürütülmekle yükümlü olduğu yasama, yürütme ve yargı niteliğindeki kamu hizmetlerinin görüldüğü yerdir. İbadete ayrılmış yer ise kamuya açık ve ilgili din mensuplarının topluca veya tek başlarına ibadetlerini yapmalı için tahsis edilmiş yerdir, örneğin: cami, kilise, sinagog gibi yerler. Kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşyanın ise yeri değil amacı önemlidir. Bunlar herkesin yararlanmasına, kullanmasına, hizmetine sunulmuş eşyalardır, örneğin: çeşme, elektrik direği.
• Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında (TCK m.142/1-c): ulaşım araçlarında veya istasyonlarında bu suçun işlenmesiyle nitelikli hal oluşur. İnsanların bu tarz yerlerde dalgın ve telaşlı olmaları ve eşyalarını gözetmekte zorlanması nedeniyle suç kolay işlenir bu nedenle cezası ağırlaştırılmıştır.
• Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında (TCK m.142/1-d): suçun konusu tüm kamunun yararını ilgilendirir. Afet ve genel felaketin sebebiyet verebileceği zararları önlemek, maruz kalanların ihtiyaçlarını karşılamak için hazırlanmışsa bu nitelikli halin konusunu oluşturur. Örneğin: gemilerdeki cankurtaran yeleklerinin, baraj kapaklarının, yangın söndürme cihazlarının çalınması.
• Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında (TCK m.142/1-e): suçun konusu eşya açıkta bırakılmış olmalıdır. Umuma bırakılan ve korunması için tedbir alınmayan eşya açıkta bırakılmış eşyadır. Madde kapsamına girmesi için kullanım şekli ve tahsis gayesi nedeniyle açıkta olması gerekir. Örneğin tarlada bırakılan tarım aletleri veya hasat sonrası tarlada bırakılan mahsuller.

Maddenin ikinci fıkrasındaki nitelikli haller için 5 yıldan on yıla hapis cezasına hükmolunur. Ancak (b) bendindeki hal için ceza üçte biri oranında arttırılır. İkinci fıkradaki haller:

• Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak (TCK m.142/2-a)
• Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle (TCK m.142/2-b)
• Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak (TCK m.142/2-c)
• Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle (TCK m.142/2-d)
• Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle (TCK m.142/2-e): bilişim sistemlerini kullanarak hırsızlık fiilini gerçekleştirmek; bilgileri otomatik olarak işleme tabi tutan manyetik sistemler üzerinden hırsızlığın gerçekleştirilmesidir. Örneğin, internet bankacılığından yararlanan bir kişinin şifrelerini ele geçirip başka bir hesaba havalesinin yapılması.

Bilişim sisteminden hırsızlığın ispatı için kullanılabilecek deliller şunlardır:

• Bilişim sistemine girilen İP adresinin tespiti, adresin statik mi dinamik mi olduğunun tespiti yapılmalıdır.
• Giriş modem üzerinden yapılmışsa kablosuzsa dışarıdan üçüncü bir kişinin bağlanıp bağlanmadığına bakılmalıdır.
• İnternet hattına girişi ile havale işleminin yapılıp yapılmayacağı kontrol edilmelidir.

• Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak (TCK m.142/2-f)
• Büyük veya küçük baş hayvan hakkında (TCK m.142/2-g)
• Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında (TCK m.142/2-h)

Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. (TCK m.142/3)

Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.

TCK m.143:

Diğer bir cezayı ağırlaştıran hal ise suçun gece vakti işlenmesidir. Gece vakti güneş batmasında bir saat sonra başlayıp gün doğmadan bir saat önce biter. Bu nitelikli hal 143.maddede düzenlenmiştir.

TCK m.143: “Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.”

Gece vakti işlenmesinin nitelikli hal olmasının nedeni insanların o saatlerde istirahate çekilmiş olmaları ve suçun daha kolay işlenebilecek olmasıdır.

Gece vakti işlenmesiyle ceza yarı oranda arttırılır.

Daha Az Cezayı Gerekti̇ren Ni̇teli̇kli̇ Haller Nelerdir?

• Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde işlenmesi (TCK m.144/1-a)
• Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla (TCK m.144/1-b): fail alacağının tahsili amacıyla mağdura karşı hırsızlık suçunu işlerse cezada indirim yapılır. Alacak ilişkisi hukuk düzeni tarafından korunuyor olmalıdır. Örneğin, kumar veya bahiste kaynaklanan borç hukuk düzeni tarafından korunan bir ilişki olmadığından bu indirime gidilmez. Hukuk düzenince korunan bir alacak ilişkisindeyse indirim yapılır, tahsil kabiliyetinin olup olmaması önemli değildir. Zamanaşımı uğrasa dahi indirim yapılır.

144. maddenin soruşturulması ve kovuşturulması mağdurun şikayetine bağlıdır. Bu madde için öngörülen ceza iki aydan bir yıla hapis veya adli para cezasıdır.

• Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin az olması (TCK m.14/1): malın değerinin azlığı, failin daha çoğunu alma imkânı varken az olanı almasında söz konusu olacaktır. Burada failin kastı da az değerli eşya olmalıdır, fail eğer başka bir şey bulamadığı için az değerde eşya almışsa indirim uygulanmaz. 145. madde için öngörülen ceza için indirim oranı hâkim tarafından belirlenir. Hâkim takdir ederse hiç ceza vermeyebilir.

Neti̇cesi̇ Sebebi̇yle Ağırlaşmış Hırsızlık Nedir?

TCK m.142/5’te düzenlenmiştir. Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması halinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar arttırılır.

Kullanım Hırsızlığı Nedir?

Hırsızlık suçunun malın geçici bir süre kullanılıp zilyede iade edilmek üzere işlenmesidir. Malın iade etmeye elverişli olması gerekir. Bir defe kullanmakla biten eşyalar bu suçun konusu olamaz. İade etmek maksadı en geç malı alırken olmalıdır. Failin malı aldıktan sonra böyle bir maksatta olduğunu belirtmesiyle indirim yapılmaz.

Baştan iade düşüncesi yok ancak kullanıp iade edilmesi halinde etkin pişmanlıktan yararlanılır.

Etki̇n Pi̇şmanlık Nedir?

Hırsızlık suçunun sonucunda eğer mağdurun zararı karşılanırsa, etkin pişmanlık nedeniyle indirim yapılır. Soruşturma aşamasındaysa 2/3 oranında indirim, kovuşturma aşamasındaysa ½ oranında indirim yapılır.

Zamanaşımı Ne Kadardır?

Şikâyete bağlı olmayan bir suç tipidir. Resen soruşturulur ve kovuşturulur. Dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.